Objawy i etapy demencji u osób starszych

Jednym z najtrudniejszych schorzeń występujących u osób starszych jest zespół otępienny, czyli demencja. Według kryteriów Światowej Organizacji Zdrowia demencja jest zespołem spowodowanym chorobą mózgu zazwyczaj o charakterze przewlekłym lub postępującym, w którym zaburzone są takie  funkcje poznawcze jak: pamięć myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność uczenia się, funkcje językowe, zdolność do porównywania, oceniania i dokonywania wyborów. Upośledzeniu funkcji poznawczych zwykle towarzyszy obniżenie kontroli nad reakcjami emocjonalnymi, społecznymi, zachowaniem i motywacją.
Ryzyko zachorowania jest w dużej mierze połączone z wiekiem.
 
Do czynników nasilających zaniki korowe mózgu (szybsze obumieranie komórek mózgowych, prowadzące do demencji) zalicza się uwarunkowanie genetyczne, procesy starzenia się, poprzedzające choroby i czynniki zewnętrzne. Na większość z nich nie mamy większego wpływu, ale odpowiednio wczesne rozpoznanie i podjęcie prawidłowej terapii, pomoże spowolnić i złagodzić rozwój choroby.
Niestety, pierwsze objawy są dosyć powszechne i nie wzbudzają niepokoju, np.:

• problemy z pamięcią, uczeniem się, liczeniem;
• zaburzenia czasu i przestrzeni;
• problemy poznawcze;
• apatia i nagłe zmiany nastroju;
• drażliwość i ataki agresji;
• niekontrolowane napady lękowe;
• brak logiczności działań;
• problemy z wykonaniem zadań wymagających precyzji i koncentracji;
• trudności z formułowaniem wypowiedzi;

Należy jednak pamiętać, że zapomnienie o wizycie u kosmetyczki, czy pomyłka w zapłaceniu za zakupy, nie muszą świadczyć o początkach zespołu otępiennego. Ważna jest obserwacja częstotliwości z jaką takie dolegliwości występują.
Najczęściej rozpoznawalnymi objawami demencji są te, związane z pamięcią, mową, funkcjami poznawczymi, zachowaniem i radzeniem sobie z czynnościami codziennymi. W zależności od występowania i nasilania się objawów, można podzielić przebieg zespołu otępiennego na trzy etapy, które świadczą o poziomie zaawansowania choroby.
 
ETAP PIERWSZY
Pierwszy etap jest najmniej zauważalny, a przez to bagatelizowany. Najczęściej przejawia się w problemach z pamięcią - zapominaniem o umówionej wizycie, gdzie odłożyło się książkę, czy klucze, albo jak ma na imię sąsiadka, wyprowadzająca psa na spacer. To z pozoru niewielkie kłopoty, które łatwo przeoczyć, ponieważ zdarzają się osobom w różnym wieku i mogą być spowodowane nawet zmęczeniem. Natomiast w zespole otępiennym, należy również zwrócić uwagę na zmienność nastrojów. Chory w pierwszym etapie choroby zaczyna być drażliwy, może unikać kontaktu z innymi, izolować się. Wykonywanie codziennych czynności nie sprawiają kłopotów, ale pojawiają się drobne problemy w doborze odpowiednich słów.
 
ETAP DRUGI
Wydaje się być najcięższym etapem dla osoby chorej, która jest świadoma utraty kontroli nad panowaniem nad własnym ciałem, a umysł coraz częściej ją zawodzi. W tym etapie występuje nasilenie objawów z etapu pierwszego. Problemy z pamięcią dotyczą już nie tylko drobnych spraw, ale również zdarzeń z niedalekiej przeszłości, chory ma problemy z odpowiednim umiejscowieniem ich w czasie. Pojawia się apatia, nasila się drażliwość i irytacja poczuciem zagubienia się w codzienności. Migające światła, czy głośny hałas wywołują napady lękowe. Chory wycofuje się z życia społecznego. Jego słownictwo staje się uboższe, często nie kończy rozpoczętych zdań. Coraz większe trudności sprawia wykonywanie prostych czynności, jak np. zapinanie guzików. Pojawiają się zaburzenia równowagi, skurcze mięśni, drżenia.
 
ETAP TRZECI
Jest to zdecydowanie najcięższy etap dla otoczenia chorego. W trzecim etapie konieczna jest całodobowa opieka nad chorym, który nie jest w stanie funkcjonować bez wsparcia. Następuje całkowita utrata kontaktu z rzeczywistością. Pojawiają się urojenia, które wzbudzają agresję i stany lękowe. Chory nie rozpoznaje ludzi, potrafi jedynie przyzwyczaić się do opiekuna, którego traktuje jak osobę całkowicie obcą. Rozumie tylko proste komunikaty, sam nie jest w stanie wyrazić swoich potrzeb. Czynności codzienne takie jak jedzenie, czy ubieranie się są uzależnione od opiekuna. Może nastąpić też utrata kontroli nad koordynacją ruchową, przez co potrzebna może być pomoc przy zmianie pozycji z leżącej na siedzącą.